Kasztany kwitną – matury trwają. Maj to czas egzaminów. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych od piątku walczą na placu boju z arkuszami, najpierw polski, dziś matematyka, jutro angielski.

Za kilka dni maturzyści przystąpią do egzaminu pisemnego z języka niemieckiego. Dla jednych zmora, dla innych formalność, jednak każdy zadaje sobie różne pytania: “jaki będzie temat e-maila?”, “co wybrać: rozprawkę czy list?”, “co jeszcze powtórzyć z gramatyki?”… Pytań jest mnóstwo. Odpowiedzi tyle, ilu uczniów. Po miesiącach, latach gorących przygotowań, w końcu nastąpi czas ukoronowania i gruntownego sprawdzenia Waszej wiedzy. A ja spróbuję na te ostatnie chwile przed 15. maja przypomnieć Wam powtarzane przez Waszych nauczycieli języków obcych najważniejsze wskazówki, dzięki którym arkusz z języka (zarówno niemieckiego, jak i angielskiego) nie będzie taki straszny.

Poziom podstawowy

Rozumienie ze słuchu

Arkusz matury podstawowej z języka obcego wita Was zadaniami sprawdzającymi umiejętność rozumienia tekstów słuchanych. Są trzy typy tych zadań: prawda/fałsz, na dobieranie, wielokrotnego wyboru. Każde zadanie odtworzone będzie dwa razy.

Na co zwracać uwagę przy rozwiązywaniu tych zadań? Oto lista rad:

• pierwszą i najważniejszą rzeczą jest zapoznanie się z treścią zadania, przeczytaj wszystkie podane w zadaniu treści, podkreśl istotne części każdego zdania, słowa klucze,
• informacje występujące w dialogach najczęściej podawane są chronologicznie, jednak musisz uważać, bo rozmówcy używają innych sformułowań, synonimów, przeczeń,
• przy pierwszym słuchaniu zaznacz sobie kropkę przy danej odpowiedzi, przy drugim zaznacz w kółko,
• jeśli masz wątpliwości, zaznacz wszystkie te odpowiedzi, które uważasz za poprawne, przy drugim słuchaniu staraj się je wykluczyć; jeśli masz problem z zaznaczeniem poprawnej odpowiedzi, spróbuj najpierw wykluczyć te, które uznasz za niepoprawne,
• koncentruj się na całych zdaniach, całości wypowiedzi, a nie na pojedynczych słowach,
• zwracaj uwagę na słownictwo używane w wypowiedziach, czy rozmówca zaprasza, radzi, krytykuje, gdzie się znajduje, z kim rozmawia,
• po wysłuchaniu zadań przejrzyj odpowiedzi jeszcze raz,
• staraj się zrozumieć główny sens tekstu, nie martw się, jeśli nie rozumiesz wszystkich słów,
• staraj się być maksymalnie skupionym, to klucz do sukcesu.

Rozumienie tekstu pisanego

Kolejna część egzaminu to zadania sprawdzające umiejętność rozumienia tekstu pisanego, czyli prościej mówiąc  – czytanie. Tu również spotkacie trzy typy zadań: na dobieranie, wielokrotnego wyboru oraz prawda/fałsz. Czym się tu kierować? Oto wskazówki:

• zacznij od przeczytania tych krótszych elementów zadania, czyli nagłówków, zdań do uzupełnienia/dopasowania, tytułów, pytań z możliwymi odpowiedziami, następnie przystąp do czytania tekstu,
• przeczytaj uważnie cały tekst, następnie każdy akapit z osobna, szukając odpowiedzi na pytania,
• w zadaniu na dobieranie przeczytaj tekst i zastanów się, jaka jest jego główna tematyka, nagłówek, który musisz dopasować do zadania odnosi się do całego tekstu, nie sugeruj się pojedynczymi słówkami,
• po skończeniu zadania, przeczytaj wszystkie teksty jeszcze raz upewniając się, czy dopasowane nagłówki pasują logicznie do tekstów, do samo dotyczy zadania z luką,
• w zadaniu z lukami przeczytaj uważnie zdania do dopasowania, zwróć uwagę jak są zbudowane: czy zaczynają się małą literą, spójnikiem, zwróć uwagę na czas, zastanów się także nad ich treścią,
• zdanie musi logicznie i gramatycznie pasować do całości, przeczytaj zdanie przed luką i zdanie po,
• sprawdź dokładnie, o czym jest test i postaraj się jak najwięcej z niego zrozumieć,
• informacje w zdaniach mogą być wyrażone za pomocą innych słów czy wyrażeń, zwracaj uwagę na przeciwieństwa, synonimy, przeczenia, patrz na kontekst całego zdania, a nie na pojedyncze słowa,
• czytając tekst podkreśl zdania, fragmenty tekstu, które odnoszą się do danego pytania i w których znajduje się prawdopodobna odpowiedź na to pytanie, będzie Ci łatwiej skupiając się na jednym fragmencie,
• jeśli nie jesteś pewny odpowiedzi, wyklucz najpierw te, które Twoim zdaniem nie pasują.

Znajomość środków językowych

Ta część arkusza sprawdza w jaki sposób opanowaliście podstawy gramatyki i słownictwo w języku obcym. Na co tu zwrócić uwagę?

• po pierwsze i najważniejsze: przeczytaj polecenie, “ukryte” są tu wskazówki, jak rozwiązać to zadanie,
• tekst z lukami do uzupełnienia: sprawdź najpierw podane słówka, czy rozumiesz je wszystkie, czy dotyczą gramatyki czy bardziej znajomości słownictwa,  jeśli gramatyki – sprawdź dobrze końcówki, formy, odmianę, jeśli słownictwa – zastanów się dobrze, co wyrazy oznaczają, o czym mowa we fragmencie i po wstawieniu wyrazu, zdanie/fragment tekstu będzie brzmiał logicznie,
• w zadaniu, w którym musisz wybrać tylko jeden wyraz pasujący do dwóch zdań zwróć uwagę na to, że tak naprawdę wszystkie wyrazy pasują co najmniej do jednego zdania, jednak tylko jeden z podanych trzech pasuje do obu,
• pamiętaj, że wiele wyrazów w języku niemieckim ma dwa znaczenia, np. forma czasownika gefallen może oznaczać zarówno czasownik podobać się, jak i formę Partizip II czasownika fallen – spadać,
• zadanie z wybraną wersją tłumaczenia też jest pełne pułapek, zwracaj uwagę na każde słowo w podanych możliwościach do wyboru,
• uważaj na kalki z języka polskiego,
• upewnij się, czy po wybraniu jakiejś opcji, całe zdanie będzie poprawne i logiczne,
• czytaj uważnie, zwracaj uwagę na każde słowo w podanych opcjach do wstawienia.

Wypowiedź pisemna

W arkuszu matury podstawowej jest tylko (albo aż?;)) jedno zadanie otwarte: list prywatny, e-mail lub wpis na bloga bądź forum internetowe. Nie licząc kilku słów wstępu i zakończenia, które są już podane, do napisania macie tekst o długości 80-130 wyrazów. Poniżej wskazówki, jak (na)pisać, aby być dobrze ocenionym:

• po pierwsze zapoznaj się z treścią polecenia, sprawdź do kogo piszesz i na jaki temat,
• musisz zawrzeć wszystkie cztery punkty polecenia, aby otrzymać maksymalną liczbę punktów za treść, pamiętaj, żeby każdy z punktów polecenia rozwinąć, nie wystarczy odnieść się jednym zdaniem, polecam pisanie dwóch-trzech zdań do każdej “kropki”,
• wypisz sobie w brudnopisie, o czym chcesz pisać, zrób sobie plan zawierający jedynie skróty myślowe,
• zwróć szczególną uwagę na czasowniki w poleceniach, czy to o czym piszesz ma być formą relacji, opisu, porady, sprawdź też czas, czy punkt polecenia jest w czasie teraźniejszym, przyszłym czy może przeszłym,
• możesz zmieniać kolejność “kropek”, jednak pamiętaj, że tekst musi stanowić spójną i logiczną całość,
• zadbaj o bogactwo językowe, nie używaj zbyt ogólnych określeń, stosuj synonimy, mieszaj szyki w zdaniach, życzę Ci lekkiego pióra 🙂
• czytaj swój tekst w trakcie pisania, licz słowa co akapit i zapisuj gdzieś z boku w brudnopisie, przeczytaj go na końcu jeszcze raz, sprawdź, czy zawarte są wszystkie punkty polecenia, czy jest spójny i logiczny,
• sprawdź jeszcze raz cały tekst pod względem gramatycznym, odmiana czasownika, końcówki przymiotnika, rodzajniki, szyk zdania, sprawdź też ilość słów, to bardzo ważne.

Poziom rozszerzony

Rozumienie ze słuchu

W arkuszu maturalnym z języka niemieckiego również zaczynamy od zadań sprawdzających umiejętność rozumienia ze słuchu. Jak z nimi wygrać?

• przed wysłuchaniem zadania będziesz mieć czas na zapoznanie się z ich treścią, czytając zwróć uwagę na sformułowania, czego lub kogo dotyczą, kto mówi i do kogo,
• jedno z zadań może polegać na odróżnieniu faktów (die Tatsache) od opinii (die Meinung), szukaj słów kluczy w wypowiedzi: moim zdaniem, sądzę, uważam, wiem…, sugeruj się tylko tym, co usłyszysz w tekście, nie polegaj do końca na swojej wiedzy,
• skoncentruj się na charakterystycznych zwrotach, treści dialogu/wypowiedzi, szukaj słów określających cel wypowiedzi,
• słuchaj tekstów od początku do końca, nie sugeruj się pojedynczymi słowami, czasem może się wydawać, że odpowiedź poprawna padła już na początku, a tymczasem na końcu rozmówcy ją negują i podają zupełnie inną,
• wstępną odpowiedź postaraj się zaznaczyć już przy pierwszym słuchaniu, przy drugim tylko się upewnij, czy to, co zaznaczyłeś na pewno jest Richtig,
• jeśli nadal nie jesteś pewny odpowiedzi, wyklucz te mniej prawdopodobne i dojdź do rozwiązania drogą dedukcji,
• dłuższy tekst do słuchania charakteryzuje się tym, że cztery pierwsze pytania odnoszą się do szczegółowych informacji, natomiast ostatnie – piąte sprawdza ogólny sens tekstu lub danego fragmentu, słuchaj więc uważnie,
• możesz czuć się pewniej wiedząc, że pytania są według kolejności występowania w nagraniu,
• w zadaniu na dobieranie skoncentruj się najpierw na zdaniach, które masz w treści zadania, podkreśl słowa kluczowe,
• zwróć uwagę na słowa i wyrażenia w tekstach, czy występują one w tym samym kontekście, w którym słyszysz.

Rozumienie tekstów pisanych

Nie byłoby arkusza bez zadań sprawdzających rozumienie tekstów czytanych. Teksty są właściwie tego samego typu, co w arkuszu podstawowym, z tą różnicą, że są odrobinkę trudniejsze, a same pytania bardziej skomplikowane. Kieruj się tymi samymi wskazówkami, które podawałam wyżej. Nie zapomnij czytać poleceń! A także:

• szukaj w tekście fragmentów, które odnoszą się do informacji zawartych w pytaniach/zdaniach, ale pamiętaj, że raczej nie będą one napisane tymi samymi słowami, szukaj synonimów, antonimów, parafraz,
• szukaj logicznych i gramatycznych powiązań w zdaniach/pytaniach,
• uzupełniając luki, odpowiadając na pytania, czytaj wszystkie możliwe zdania do wstawienia, nawet te, które już zostały przez Ciebie użyte, nie wykluczaj ich zbyt szybko, bo możliwe, że wkradł się jakiś mały błąd i trzeba będzie zmienić swoją decyzję.

Znajomość środków językowych

W tej części arkusza maturalnego spotkasz się już z zadaniami otwartymi. Dwa z trzech zadań będą wymagały od Ciebie nie lada koncentracji i przede wszystkim znajomości zasad gramatyki i słownictwa.

Zadanie zamknięte rozwiążesz korzystając ze wszystkich wskazówek, które poznałeś/poznałaś do tej pory. Jest to zadanie wielokrotnego wyboru, więc masz kilka możliwych odpowiedzi, z których oczywiście tylko jedna jest poprawna. Różnica jest tu tylko taka, że tym razem opcji do wyboru jest cztery.

Typów zadań otwartych jest tu kilka i na każde z nich jest sposób. Oczywiście sam spryt nie wystarczy, ale może dużo pomóc:

• w zadaniu polegającym na uzupełnieniu tekstu brakującym wyrazem skoncentruj się na lukach i na tym, jakiego wyrazu może brakować, tu każdy wyraz może być dla Ciebie podpowiedzią, jeśli jest czasownik, może brakować przyimka (rekcja), jeśli rzeczownik – sprawdź czy ma już rodzajnik, jeśli nie ma orzeczenia – sprawdź formy czasowe, może brakuje czasownika posiłkowego…,
• w zadaniu na słowotwórstwo musisz przekształcić wyraz podany w nawiasie na właściwą formę, zastanów się jakiej części mowy brakuje w zdaniu, z rzeczownika można przecież zrobić wszystko: przymiotnik, czasownik, przeczenie, liczbę mnogą… skoncentruj się na całym fragmencie,
• w zadaniu, w którym są podane wyrazy w ramce musisz zrobić dwie rzeczy, najpierw wybrać właściwy wyraz, a potem zamienić go na właściwą formę. Wyrazy te podane są w formie podstawowej – czasownik w bezokoliczniku, rzeczownik w mianowniku, czytając tekst zastanów się, jakiego wyrazu brakuje, pamiętaj, że i tu wymagane jest, aby zdania były logiczne. Dodatkowo w zadaniach otwartych konieczna jest pełna poprawność ortograficzna, więc sprawdź dokładnie każdy wyraz, zanim przejdziesz do następnego punktu,
• tłumacząc fragmenty zdań musisz stworzyć tłumaczenie “jak najbliższe oryginału”², ale pamiętaj, że nie zawsze można wszystko tłumaczyć dosłownie, uważaj też na to, aby stworzyć logiczną i gramatycznie poprawną całość z częścią zdania, która została już podana. Cenną wskazówką w tym zadaniu jest liczba wyrazów podana w poleceniu, jeśli ją przekroczysz lub braknie wyrazów, tłumaczenie będzie błędne (ale nie zawsze popadaj w panikę, może brakuje tylko rodzajnika?),
• w zadaniu na transformację musisz zacząć od przeczytania zdania głównego i słów kluczy bądź początku/końca zdania, z którymi/w które zmienione zdanie będziesz wstawiać. Zastanów się, jakiego zagadnienia gramatycznego potrzebujesz, czy to strona bierna, łączenie zdań za pomocą spójników, zamiana czasu, wszystko jest możliwe. Pamiętaj też o liczbie wyrazów w zdaniu oraz o zachowaniu sensu i poprawności.

 

Kiedyś ktoś powiedział, że matura z niemieckiego jest jak wojna, trochę postrzelasz, napiszesz list i do domu. Ale po co strzelać, jeśli można doskonale się przygotować? Mam nadzieję, że moje wskazówki pomogą Wam rozwiązać gąszcz zadań w arkuszach. Pamiętajcie, że kluczem do sukcesu są 100% skupienia i wiara we własne siły, przydaje się też ostry trening przed egzaminem, najlepiej nie kilka dni, a ciut dłużej.

Na koniec zachęcam Was do przeczytania podanych w źródłach dwóch pozycji Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Są to doskonale przygotowane zbiory zadań z omówieniem każdego typu zadań wraz z mnóstwem przykładów do samodzielnego rozwiązania. W myśl zasady: Übung macht den Meister… ????????????????????????

Wierzę w Was i obiecuję trzymać mocno kciuki 15 maja. Napiszcie koniecznie, jak Wam poszło ????

Hals- und Beinbruch! ????????????

 

Źródło:

1. Egzamin maturalny. Język niemiecki. Poziom podstawowy. Zbiór zadań, Centralna Komisja Egzaminacyjna 2015

2. Egzamin maturalny. Język niemiecki. Poziom rozszerzony. Zbiór zadań, Centralna Komisja Egzaminacyjna 2015

3. Doświadczenia własne z perspektywy nauczyciela

4. Wspomnienia Zuzi – maturzystki z czasów owocnych przygotowań do matury